Alles wat je moét weten over de VAR (Video Assistant Referee)

Wat is de VAR?

VAR staat voor Video Assistant Referee. Meestal wordt de scheidsrechter op het veld door een team van drie videoscheidsrechters bijgestaan. Dit team van (oud)scheidsrechters kunnen door middel van cameratechnologie beslissingen van de hoofdscheidsrechter snel en accuraat op juistheid beoordelen. De VAR-kamer wordt ook wel de operatiekamer van het voetbal genoemd. De VAR wordt zowel met gejuich als met afschuw ontvangen. Het maakt het voetbal eerlijker, maar veel VAR-situaties vertraagt het spel soms enorm.

De Video Assistant Referee wordt in vier situaties ingezet: goals (en overtredingen die eraan voorafgaan), rode kaarten, penalty’s en het verkeerd toekennen van een gele kaart. De VAR kan zowel genomen beslissingen van de scheidsrechter terugdraaien als de scheidsrechter adviseren een (andere) beslissing te nemen.

Dat proces werkt als volgt: het VAR-team laat de scheidsrechter via een headset weten als hij iets gemist heeft dat hij moet zien óf de hoofdscheidsrechter kan na zijn eigen beslissing de VAR om hulp vragen. Als het duidelijk is, wordt de beslissing van de VAR direct toegekend. Bij twijfelgevallen loopt de hoofdscheidsrechter naar een scherm aan de zijkant van het veld om de situatie zelf op beeld te beoordelen.

VAR-regels op een rijtje

We lieten het al een beetje doorschemeren, maar de VAR werkt volgens een driestappenplan. De regels zien er zo uit:

1. Er doet zich een incident voor: de scheidsrechter informeert de VAR of de VAR informeert de scheidsrechter om de situatie te herzien.
2. Beoordeling en advies van de VAR: de hoofdscheidsrechter wordt via de headset op de hoogte gehouden van wat er op de beelden te zien is.
3. De beslissing kan direct genomen worden als de situatie duidelijk is. De hoofdscheidsrechter kan er ook voor kiezen om de situatie zelf te bekijken op een scherm aan de zijkant van het veld.

Voorbeelden van VAR-beslissingen

Om een visueel beeld te krijgen bij de VAR, pakken we er een paar typische videoscheidsrechterbeslissingen bij. Je krijgt een penaltymoment, rode kaartmoment én een buitenspelgeval te zien.

De teen van Harry Kane
In de volgende video wordt Tottenham-spits Harry Kane op randje buitenspel de diepte ingestuurd. Vervolgens chipt hij de pal over de keeper de goal in. Als er geen VAR zou bestaan, zou deze wel-of-geen-buitenspelsituatie puur gokken zijn van de grensrechter. Achteraf blijkt namelijk dat alleen de teen van Harry Kane zich in buitenspelpositie bevond. Het resultaat van het ingrijpen van de VAR was in dit geval een terecht afgekeurd doelpunt.

Een kijkje in de VAR-operatiekamer bij een penaltysituatie
Het volgende fragment dateert uit 2020 toen Fortuna Sittard tegen Feyenoord speelde. Je ziet dat de bal in de zestienmeter bij Feyenoord komt. Een Fortunaspeler kopt te bal, terwijl Feyenoordkeeper Justin Bijlow de bal probeert weg te stompen. In plaats van de bal raakt hij het hoofd van de tegenstander. Scheidsrechter Bas Nijhuis ontgaat dit en wordt teruggeroepen door de VAR. In de video zie je het gehele proces van de VAR, inclusief de communicatie.

Rode kaart voor St. Juste met dank aan de VAR
In de vierde minuut van de Klassieker tussen Ajax en Feyenoord loopt het helemaal in de soep voor de club uit Rotterdam. Verdediger Jeremy St. Juste komt veel te laat met gestrekt been in en raakt Ajax-back Tagliafico vol op zijn benen. Hoofdscheidsrechter Bjorn Kuipers geeft in eerste instantie een gele kaart, maar wordt door de VAR geadviseerd om zelf te gaan kijken, omdat ze het rood vinden. Kuipers loopt naar het scherm en ziet het eigenlijk direct: donkerrood.

Semi-automatische buitenspeldetectie

De VAR is nog niet zo gek oud en dus is het logisch dat de technologie continu in ontwikkeling is. Een van de meest spraakmakende ontwikkelingen van de laatste tijd is de semi-automatische buitenspeldetectie. De technologie maakt het mogelijk om binnen enkele seconde buitenspel zeer nauwkeurig te detecteren.

Tien tot twaalf camera’s in het stadion houden 29 datapunten van alle spelers bij. Elke seconde van elke speler wordt in dit systeem geregistreerd. Wanneer deze semi-automatische VAR buitenspel detecteert, gaat er direct een alarm af en wordt een animatie getoond. Tijdens het WK in Qatar wordt deze technologie voor het eerst op grote schaal gebruikt.

Tijdens de eerste paar minuten van de openingswedstrijd op het WK, werd direct duidelijk wat het nut van de semi-automatische buitenspeldetectie is. Een voor veel kijkers onduidelijke buitenspelsituatie werd uitstekend beoordeeld door het systeem. Weten hoe dat precies zit? Lees dan de blog terug over de buitenspelsituatie van Ecuador tegen Qatar op het WK.

De toekomst van de VAR

Nieuwe VAR-implementaties zoals de semi-automatische buitenspeldetectie kunnen vaak snel worden toegepast op grote toernooien, zoals een WK of de Champions League. De stadions zijn erop gebouwd – of worden ervoor gebouwd – én er is voldoende geld beschikbaar om het te faciliteren. In veel landelijke competities is dat nog niet geval. Kortom: de VAR zal de komende jaren sneller en accurater worden, maar vooral gebruikt worden op de grote voetbaltonelen.

In kleine competities en zelfs in de Conference League werd afgelopen jaar niet eens een VAR gebruikt. Simpelweg omdat niet alle clubs dat konden bekostigen. Voordat we de VAR-toekomst te rooskleurig inschatten, is het eerst wachten op de implementatie van de ‘gewone’ VAR in meer competities.