José Mourinho: The Special One

Bescheiden voetballoopbaan in Portugal

Veel huidige toptrainers voetbalden zelf lange tijd op hoog niveau. José Mourinho niet. Hij speelde tussen 1981 en 1987 slechts 94 wedstrijden in zijn geboorteland Portugal voor Rio Ave en Belenenses. Al tijdens zijn voetballoopbaan had Mourinho interesse in het trainerschap en besloot sportwetenschappen te studeren in Lissabon. Tegelijkertijd werd hij direct nadat hij zijn voetbalschoenen in de wilgen hing jeugdtrainer van Vitória Setúbal. Daar begon Mourinho zijn carrière als voetbaltrainer stap voor stap vorm te geven.

Mourinho was 13 jaar lang assistent-trainer

Wat veel mensen niet weten en ook niet verwachten, is dat de kleine Portugese generaal een kleine 13 jaar assistent-trainer is geweest. Hij leerde het vak onder andere bij Estrela Amadora, Ovarense, Sporting CP, FC Porto en FC Barcelona.

In 1992 begon Mourinho’s eerste serieuze klus als assistent-trainer bij topclub Sporting CP. Bobby Robson was destijds trainer van Sporting, maar verkaste na een jaar naar concurrent FC Porto. Mourinho mocht met hem mee. Een aantal jaar later – in 1996 – werd Robson aangesteld als trainer van FC Barcelona. Ook toen ging José Mourinho mee als zijn assistent. Ze wonnen de Europacup II en de Copa Del Rey. Niet veel later werd Robson’s plek ingenomen door Louis van Gaal. Dit keer volgende Mourinho zijn eigen pad en bleef bij Barcelona.

Van Gaal als Mourinho’s leermeester

Onder de leiding van Louis van Gaal kreeg José Mourinho alsmaar meer verantwoordelijkheden. Zo trainde hij Barca B en coachte in 1998 het eerste elftal tijdens een oefenwedstrijd. Twee jaar later mocht hij nog een keer de leiding van Van Gaal overnemen; ditmaal in de gewonnen finale van de Copa de Catalunya. Na Van Gaal zijn ontslag in 2000 hield ook Mourinho het voorgezien. Hij werd voor een aantal maanden interim hoofdtrainer van Benfica en vervolgde zijn carrière daarna als hoofdtrainer van União de Leiria.

Mourinho zelf beschouwt zijn tijd als assistent-trainer bij Barcelona als belangrijkste moment uit zijn trainersloopbaan. Hij zegt vooral geïnspireerd te zijn door de filosofie van de club en de unieke cultuur. Ondanks deze woorden is zijn manier van spelen niet gelieerd aan de Cruijffiaans filosofie van Barcelona.

Eerste aanstelling als hoofdtrainer

Na een tijdelijke rol als hoofdtrainer van Benfica werd de Portugees aangesteld als hoofdtrainer van Portugese laagvlieger União de Leiria. Hij behaalde direct de beste prestatie ooit van de club: een vijfde plaats in de competitie. Een jaar later ging het nóg beter: in de winter stonden ze zelfs derde op slechts drie punten afstand van de nummer één. Deze goede prestaties bleven niet onopgemerkt bij de grote clubs in Portugal. Porto lijfde Mourinho in 2002 in als hoofdtrainer. Na één seizoen hoofdtrainerschap was dit al het startpunt van een glansrijke carrière.

Mourinho stijgt met Porto naar grote hoogtes

Tijd om bij Porto te wennen was voor Mourinho niet nodig. In zijn eerste seizoen (2002/03) werd hij overtuigend Portugees landskampioen; Porto verloor slechts twee wedstrijden. Naast de landstitel wonnen ze de Taça de Portugal, Supertaça Candido de Oliveira en als klap op de vuurpijl de UEFA Cup. Dit was een historische prestatie, want Porto won nooit eerder de UEFA Cup.

Het succes van seizoen 2002/03 smaakte naar meer. Sterker nog: het wérd ook meer. Naast landskampioen won Mourinho met Porto voor het eerst in de historie van de club de Champions League. In de knock-outfase wonnen ze van: Manchester United, Olympique Lyonnais en Deportivo La Coruna. De finale tegen AS Monaco bleek een makkie: Porto won met 3-0. Onder andere sterspelers Carlos Alberto en Deco scoorden. Vanaf dit moment was Mourinho plots een van de beste trainers ter wereld.

Het begin van ‘The Special One’

Na het winnen van de Champions League met Porto was het tijd voor een stap hogerop. Het grote geld in Engeland lonkte en Mourinho werd in 2004 trainer van Chelsea. Tijdens zijn presentatie werd door journalisten gevraagd naar hoe de onderhandelingen verliepen. Daaropvolgend hield hij een betoog die hij op legendarische wijze eindigde, zoals in onderstaande video te zien is:

In 2005 werd hij direct landskampioen met Chelsea. Een prestatie dat The Blues al 50 jaar niet was gelukt. Een jaar later was het weer raak. Ondanks de prima prestaties verliet Mourinho de club in 2007 na onenigheid met het bestuur. Voormalig eigenaar en steenrijke Rus Roman Abramovitsj wilde graag aanvallend voetbal zien. Mourinho was daar niet van gediend en wilde alleen om resultaat voetballen. Daarnaast eiste de Rus dat Mourinho Shevchenko vaker zou opstellen. Voornamelijk omdat dit een forse investering was (40 miljoen). Mourinho vond een nieuwe baan als trainer van Inter.

Nóg een keer de Champions League

In Mourinho’s eerste seizoen als trainer van Inter won hij direct de Italiaanse competitie en de Italiaanse beker. In het seizoen 2009/10 draaide de Portugees misschien wel zijn beste seizoen ooit. Hij won de Serie A, de Italiaanse beker én de Champions League. In de finale won Inter met 2-0 van Bayern München door twee goals van Milito. Mourinho beschikte over topspelers als: Wesley Sneijder, Eto’o, Pandev, Zanetti, Cambiasso, Maicon, Lúcio, Chivu, Júlio César, Stanković en Materazzi.

Wesley Sneijder heeft meermaals aangegeven dat hij Mourinho de beste trainer vond die hij ooit gehad heeft. Niet alleen qua visie, maar ook als mens. Zo zou hij veel oog hebben voor de mentale gezondheid en gezinssituatie van spelers. Dit uitte zich in persoonlijke gesprekken en soms extra verlofdagen.

Vanaf 2010 iéts minder succes voor The Special One

Na het succes met Inter werd Mourinho trainer van Real Madrid. Ondanks een paar titels wist Mourinho niet zoveel succes te behalen als hij eerder bij andere clubs deed. En dat terwijl hij onder andere beschikking had over Cristiano Ronaldo, Kaká, Benzema en Xabi Alonso. Na een paar jaar vielen resultaten steeds meer tegen, werd Mourinho geschorst voor onsportief gedrag en kreeg het aan de stok met verschillende spelers. Dit was voor de oefenmeester voldoende reden om terug te keren naar Chelsea. Ondanks een uitstekend eerste seizoen, verliep het tweede seizoen dramatisch. Terwijl Chelsea zich op een zestiende plek bevond werd Mourinho vlak voor de kerst van 2015 ontslagen.

Een jaar later mocht de Portugees het bij Manchester United proberen. Ook dat leek in eerste instantie goed te gaan: ze wonnen de Community Shield, de League Cup en de Europa League. In 2020 werd Mourinho door tegenvallende prestaties ook in Manchester ontslagen. Mourinho bleef in Engeland werken en probeerde het nu bij Tottenham Hotspur. Daar verbleef hij van 2019 tot 2021; ook daar werd hij door tegenvallende prestaties en onenigheid met de spelers ontslagen.

José Mourinho in een wat rustiger vaarwater

De afgelopen 20 jaar was één grote rollercoaster voor de Portugese trainer. Hij bereikte het maximaal haalbare én negatieve records. Daarnaast groeide hij sinds zijn special-one-uitspraak uit tot mediapersoonlijkheid en een van de meest besproken trainers in het betaald voetbal. Regelmatig liet hij zich gaan tegen scheidsrechters, de pers en zijn eigen spelers. Een gele of rode kaart voor de manager was eerder regel dan uitzondering. Na twintig jaar in deze reuring geleefd te hebben, deed Mourinho een stapje terug: hij werd trainer van AS Roma. Daar doet hij het gemiddeld. Wel wonnen ze in 2022 de eerste editie van de Conference League door van Feyenoord te winnen.

‘PSG wil Mourinho overnemen van AS Roma’

De afgelopen weken gaan er geruchten dat PSG Mourinho als de ideale man ziet om PSG eindelijk naar een Champions League-overwinning te loodsen. Ondanks misschien wel de beste selectie allertijden, lukt het de Parijzenaren maar niet om de cup met de grote oren te winnen. En laat Mourinho dat nou net wél gelukt zijn.

Of het daadwerkelijk zover komt is nog onduidelijk, maar Mourinho zou wel open staan voor een nieuw avontuur in de absolute top. Of de spelers daar ook blij mee zijn, is een tweede vraag; Mourinho staat namelijk niet bepaald bekend als trainer die aantrekkelijk voetbal speelt.