Voetbal zonder fans is niets. Totdat het alles is.
Het vooruitzicht dat we als voetbalfans pas in 2021 weer de stadions in mogen, wordt steeds reëler. Waar we ons eerst nooit hadden kunnen indenken dat we behoefte aan voetbalwedstrijden zonder fans zouden hebben, is het moment daar toch gekomen. De voetbalwedstrijden worden hervat, in lege stadions, waar de stilte oorverdovend klinkt…
Er is iets verontrustends aan het kijken van een voetbalwedstrijd die achter gesloten deuren wordt gespeeld. Gezang, gejuich, geschreeuw – allen worden vervangen door niets meer dan echo’s in de lege lucht. De gezichten van de spelers, de tenues die zij dragen, de bewegingen die zij maken, de goals die zij scoren; ze zijn allemaal hetzelfde, maar de setting is zo vreemd, zo anders, dat er een gevoel van totale ontwrichting ontstaat. De toeschouwer voelt zich nu verder verwijderd van de spelers dan ooit tevoren.
San Siro, de beestachtige kathedraal van Milaan
Stadions zijn merkwaardige plekken. Lang niet allemaal zijn het objecten van architectonische verwondering, hoewel een handvol je de adem beneemt: het Stadion van het Licht in Lissabon bijvoorbeeld, waar Benfica’s adelaar voor aanvang van iedere wedstrijd een rondje door het stadion vliegt; het nieuwe thuis van Tottenham Hotspur, een fenomenale toevoeging aan de skyline van Noord-Londen; San Siro, de beestachtige kathedraal van Milaan.
Maar wat de stadions echt bijzonder maakt, is de geschiedenis die in de muren is geëtst, samen met de duizenden fans die iedere wedstrijd de tribunes vullen. Het is moeilijk om een goede foto te vinden van het Signal Iduna Park als het leeg is; het is onmogelijk om een slechte foto te vinden wanneer de Südtribune gevuld is.
De Artemio Franchi in Florence is een zielloze kom wanneer je er op een dinsdagochtend langsloopt – het meest basale stadionontwerp dat je je maar kunt voorstellen. Alsof de architecten slechts één instructie van hun werkgevers hebben gekregen: maak het een beetje rond. Maar niet te rond. Maar op zondagmiddag, wanneer Fiorentina thuisspeelt, is er een wazige oproer van paars. Old Trafford is een ruimteschip op een saaie parkeerplaats.
Goodison Park ziet eruit alsof het bij elkaar wordt gehouden met lijm.
Fans geven betekenis aan voetbal
Totdat ze tot leven komen. De aanwezigheid van fans transformeert de stadions in iets waar het hart sneller van gaat kloppen. Het transformeert de wedstrijden in een waar spektakelstuk, waar mensen met kippenvel, tranen en emotie hun adrenaline overbrengen op elkaar en op de spelers. Fans halen het beste in hun club naar boven en andersom; het is een wisselwerking waar voetbal niet zonder kan. Zij geven voetbal een emotionele resonantie. Verwijder hen en het wordt een vreemde, steriele ervaring, op het randje van nutteloos, lichtjes verloren.
Fans geven betekenis aan voetbal.
Voetbal zonder fans is niets
Het is dus een nogal onaantrekkelijk vooruitzicht dat het nog maanden kan duren voordat de stadions weer gevuld zijn. Ergens in 2021, volgens enkele optimistische voorspellingen. De risico’s voor de volksgezondheid zijn te groot voor de massale opkomst van de fans in de stadions en evenzeer voor de fans die op weg zijn naar de stadions.
Voor velen heeft het geen zin meer om te gaan voetballen zolang er geen mensen meer zijn om te komen kijken.
De slogan die lang is opgehouden als reactie op de nonchalante minachting van de betalende toeschouwer – voetbal zonder fans is niets – is letterlijker dan ooit van toepasing.
'Het nieuwe normaal'
En toch is dat wat er nu moet gebeuren en wat er gaat gebeuren. Vele Europese competities bereiden zich voor om de wedstrijden weer op te gaan pakken. De Bundesliga ging afgelopen zaterdag 16 mei weer van start. Het was een kille ambiance, een vreemde gewaarwording: wisselspelers op 1,5 meter afstand van elkaar met mondkapje, gejuich zonder elkaar om de nek te vliegen, en de keiharde afwezigheid van de fans.
Hoewel voetbal zonder fans niet is, lijkt het voor nu de enige mogelijke manier om weer voetbal te kunnen consumeren. Het is natuurlijk ook wat het geheel aan het rollen houdt: de oogverblindende televisiedeals zijn alleen mogelijk vanwege de abonnementen die behouden blijven door de fans die blijven kijken. Afgelopen zaterdag keken maar liefst 203.000 Nederlanders naar de wedstrijd Borussia Dortmund - Schalke 04. Het is hoe de voorlopige toekomst zal zijn. Het is 'het nieuwe normaal'...
